Rotterdam heeft een rijke historie en die is uiteraard onuitputtelijk. Iedere dag opnieuw wordt het verleden aangevuld met tal van kleine feiten. Via beeld en tekst voegen zij iets toe aan onze gemeenschappelijke (contemporaine) geschiedenis. Journalisthistoricus Joris Boddaert beschrijft iedere zondag in deze rubriek een Rotterdamse foto. Meestal is het fotografisch beeld onbekend en van langer geleden.
Reacties: [email protected]

Swart Jan

Een beetje Rotterdammer kent de Zwart Janstraat, de winkelstraat bij uitstek in Noord. Slechts weinigen weten wie Swart Jan was en waarom hij met een straat is geëerd. Spaanse troepen trokken onder leiding van de wrede Maximiliaan van Hénin-Liétard, graaf van Bossu, op 9 april 1572 via de Oosterpoort onze stad binnen en vermoordden vele Rotterdammers. De eerste de beste was de smid Swart Jan.

Het misdrijf wordt met een steen herdacht. Die hangt tegen de gevel van het voormalige AMRO-Bankgebouw hoek Oostzeedijk/Oostplein. De steen met tekst hangt daar nu precies honderd jaar. [Bron: afl. 14 HVV-rubriek ‘In De Bonte Hond’; 06-02-1978].

Van stadschroniqueur Jan Meijer kreeg ik in 1987 een foto van een kopergravure ten geschenke, waarop de schandelijke, beestachtige moordpartij van de Spanjolen haarscherp wordt uitgebeeld. Waarschijnlijk heeft dit zo niet plaatsgevonden.

De gravure is afkomstig uit het boek ‘1622 Wreetheyt tot Rotterdam’, dus 50 jaar na dato gemaakt. Uiteraard heb ik de foto bewaard in mijn archief, en bewijst ze nu - ruim 30 jaar later - haar nut. U moet bedenken dat een prent als deze van 400 jaar geleden, een vergelijkbare functie had als de persfoto van tegenwoordig.

Er wordt niets verhuld. Kijk maar hoe Swart Jans romp en rechterbeen worden gescheiden. Links is nog net te zien hoe de Spaanse barbaren iemand aan zijn voeten hebben opgehangen. En zie al die krijgslieden. Zij kijken ‘vreedzaam’ toe. Wat een afschuwelijk tafereel. Wij ontdekken nóg iemand bij naam: Jan Dominicus. Ook een ‘slachtoffer’? Of is het een verwijzing naar de stadsbestuurder Jan Jacobsz. Roos? Wij zullen het nooit weten..